Küçük Menderes Havzasındaki Depremsellik

Konu: Küçük Menderes Havzasındaki Depremsellik Salı Mart 25, 2008 6:42 pm

Son birkaç yıl içinde, Ödemiş’in güneyinde Aydın dağlarının güney eteklerinden birkaç km açıkta güneybatı-kuzeydoğu doğrultulu, Keldağ güneyinde kalan bölümde ve Yolüstü köyü civarında, alüvyal dolgu üzerinde yarıklar belirmiştir. 2002 yılında, arazide yaptığımız çalışmalarda yarıklar ve doğrultuları ile ana tektonik çizgiler arasında bağlantılar kurulmaya çalışılmıştır. Bu yarıklar, günümüzde devam etmekte olan tektonik hareketlerin, alüvyal dolgu yüzeyine yansıması olarak görülmektedir. Bu konuda bölgede çalışmalar yapan Amerikalı araştırmacılar bunları bölgedeki sürekli ve hafif şiddetteki aktivitelere bağlamışlardır. Ancak bu şekillerin, yeraltı suyu seviyesinin düşmesine bağlı olarak alüvyal ovalarda meydana gelebilecek bir yerleşme hareketinin belirtisi olabileceği de unutulmamalıdır. Alanda yaptığımız incelemelerde elde edilen veriler her iki durumun da dikkate alınması gerektiğini göstermiştir. Bu konuda daha net ve güvenilir bilgilerin edinilmesi için bölgede yapılacak detaylı bir araştırmaya ihtiyaç bulunmaktadır.
Küçük Menderes Havzasındaki Deprem Riski
Tarih öncesi çağlardan günümüze bir çok kültürün yerleştiği Küçük Menderes Havzası, Izmir çevresindeki en geniş yaşama alanlarından biridir ve deprem riski bakımından önemli etkilerin ortaya çıkabileceği bir alandır. Eski kayıtlar ve özellikle son yıllarda yapılan düzenli sismik rasatlar, Küçük Menderes havzasındaki depremsellik gerçeğini gözler önüne sermektedir. Yeryüzü şekillerini ortaya çıkaran tektonik hareketler ve dolayısıyla onların belirtisi olan depremler günümüze kadar süregelmiş ve günümüzde de belirsiz aralıklarla devam etmektedir. Örneğin Efes antik kentinde M.S. 110’da meydana gelen deprem önemli hasara yol açmıştır. Yakın çevrede, Izmir’de 1688’de meydana gelen depremde ise 15.000 kişi ölmüş, 1739’da ise yine şiddetli bir deprem daha olmuştur. Depremlerden bir bölümünün rasatlarla takip edilmesi mümkündür. Ödemiş’te ve yakın çevresinde 2002 yılının ilk 4 ayında meydana gelen depremlerin yer, zaman, derinlik ve şiddetleri incelendiğinde bu tarihlerde bölgede orta ve hafif şiddetli, bir seri depremin olduğu görülür. Bu, bölge tektoniği bakımından son derece olağan bir olaydır. Zaman zaman Torbalı ve Efes örneklerinde olduğu gibi şiddetli ve yıkıcı depremler de olabilmektedir. Bu veriler, Küçük Menderes havzasının batısında daha şiddetli depremlerin olduğunu; doğudaki Ödemiş ovasında ise hafif ve orta şiddetli depremlerin gerçekleştiğini göstermektedir .
Küçük Menderes havzası, Bozdağlar ve Aydın dağları arasındaki gerilmenin sonucu bir "çatı çukurlaşması" şeklinde oluşmuştur. Bu şekiller, depremlerin ve onu oluşturan tektonik hareketlerin bölgemiz tektonik sistemi içinde devam edeceğinin bir göstergesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Ödemiş’in içinde bulunduğu Küçük Menderes havzasında Batı Anadolu Horst-Graben modeline bağlı olarak büyük ölçüde düşey atımlı faylar aktivite göstermektedir. Faylardaki hareket değişen zaman ve sıklıklarda devam etmekte ve bunun sonucunda havza çökmeye devam ederken, çevredeki dağlar yükselmeye devam etmektedir . Batı Anadolu’nun belki çok şiddetli depremlerle değil ancak orta ve büyük ölçekli etkili depremlerle sarsılması bu sistem içinde olağan bir olaydır. Bu durum, bu sistem içinde yaşayan bizlerin günümüzde ve gelecekte, depreme hazırlıklı olmamız gerektiğini ortaya çıkarmaktadır. Bu bakımdan yapıların, kentlerin ve alt yapı sistemlerinin depreme dayanıklı hazırlanması ve özellikle de insanların deprem konusunda bilgilendirilerek, bir takım tatbikatlarla da bilgilerin uygulanmasının yararlı olacağı bir gerçektir.