Yaş : 40
Kayıt tarihi : 23/03/08
Mesaj Sayısı : 405
Nerden : İSTANBUL
İş/Hobiler : bilgisayar mühendisliğine doğru ilerliyoz
Lakap : esrarengiz
Konu: JeoLojik Devirler Salı Mart 25, 2008 7:52 pm
Kambriyen Öncesi Kambriyen öncesi, yeryüzünün olusumundan Kambriyene kadar gecen dört milyar yillik zaman dilimidir. Ýki devre ayrilir: Proterozoyik ve Arkeyan. Ancak, dünyanin en eski kayaclarinin bulundugu Arkeyanin baslangic zamani belirtilmez. Bunun nedeni, yeryüzünde Arkeyan öncesine ait hicbir kayac olmamasidir.
Arkeyan 3600 myö-2500 myö arasi Arkeyandir. Yeryüzünde, bilinen en eski kayaclar bu devre aittir. Ýlkin okyanuslarda mikrobiyal yasam jeobiyokimyasal sürecler sonunda bu dönemde ortaya cikar. Fotosentetik bakteriler olan Siyanobakteriler ortaya cikip, o zamana kadar oksijensiz olan okyanuslara oksijen salmaya baslar. Bu yeryüzünde ilk kez bol miktarda bulunan serbest oksijenin okyanuslarda cözünmüs halde bulunan demirle tepkimeye girerek birlikte cökmelerine neden olur.
Proterozoik 2500 myö-545 myö arasi Proterozoyiktir.Arkeyan dönemde ortaya cikan stromatolitler yayginlasti. Arkeyandan beri okyanuslara salýnan oksijen, artik serbest halde okyanuslarda ve atmosferde bol miktarda bulunmaya baslar.
Fanerozoik Devir (545 myö-251.4 myö) 294milyon yil sürdü, Antik Yasam Yaklasik üc yüz milyon yil süren Paleozoik, Fanerozoigin ilk ve en uzun zamanidir. Bu zaman cok hücreli canlilarin ortaya ciktigi, gelisip yayginlastigi ve ekosistemin baskin yasam bicimi haline geldigi zaman dilimidir. Paleozoik boyunca iklim genel olarak nemli ve ilimandi. Zaman zaman güney kitasi Gondvana'nin kutup bölgesinden gecmesiyle ya da baska bicimlerde buzul caglarý yasanmistir. Kambriyenden hemen önce süper kita Rodinia'nýn parcalanmasiyla daha kücük kitalar dogar. Bu kitalardan en büyügü olan Gondvana, Paleozoik kitalarinin ana kitlesini olusturur. Paleozoigin sonuna dogru kitalar yeniden bir araya gelerek yeni bir süper kita olan Pangea'yi olusturur. Paleozoigin hemen basinda "Kambriyen Patlamasi" olarak bilinen olayla birlikte hayvanlar fosil kayitlarina girer. Nerdeyse bilinen tüm hayvan subeleri Paleozoiðin basinda cesitli türlerce temsil ediliyor, cok cesitli omurgasiz gruplari denizleri dolduruyordu. Bunlarýn arasinda bazi bilim adamlarinca "deneysel" olarak kabul edilen ve kisa sürede ortadan kalkan yasam bicimleri de vardi. Erken Paleozoikte henüz cok kirilgan olan ekosistemde yasanan yok oluslarla dönemin geri kalanina damgasini vuracak canlilar belirlenir. Paleozoik denizlerinin en tipik canlilarindan biri eklembacaklilar grubundan olan üc loblulardi. Erken Paleozoikte cok yayginlik ve cesitlilik kazanan üc loblular, zamanin sonuna dogru azalarak ortadan kalkti. Paleozoigin ortalarina dogru omurgalilar denizlerin en önemli gruplarindan biri olur. Balik Cagi olarak adlandirilan bu dönemde, ilkel cenesiz baliklarin ardindan ilk ceneli baliklar, ilk kemikli baliklar ve köpek baliklari ortaya cikip yayginlasir. Denizlerde baliklarýn üstünlügü ele gecirdigi siralarda ilk bitkiler ve hayvanlar karaya adimlarini coktan atmisti. Damarsiz kara yosunu benzeri bitkilerin ve kirkayak benzeri eklembacaklýlarýn öncülük ettiði karalarýn çok hücreli canlýlarca iþgaline, Orta Paleozoiðin sonlarýna doðru omurgalýlardan da destek geldi. Geç Paleozoiðe gelindiðinde yeryüzü karalarý uçsuz bucaksýz ormanlarla kaplandý, pek çok hayvan grubunun temsilcilerinin de katýlýmýyla karmaþýk bir karasal ekosistem kuruldu. Karasal faunanýn en göze çarpan üyeleri, artýk uçma yeteneðini geliþtirmiþ olan böcekler, iki yaþamlýlar ve sürüngenlerdi. Paleozoiðin sonlarýna doðru Pangea'nýn oluþmasýyla iklim kuraklaþýp, karasallaþýr. Sucul ortamlarýn azalmasýyla geniþ alanlara yayýlmýþ sporlu bitkilerin oluþturduðu bataklýk ormanlarý, yerini açýk tohumlu bitkilerin oluþturduðu ormanlara býraktý. Ýki yaþamlýlardan da sürüngenlere doðru bir kayýþ oldu. Zamanýn sonlarýnda sürüngenler oldukça çeþitlendi ve memelilerin ve dinozorlarýn atalarý olan gruplar ortaya cikti. Bu canlilardan bazilarinin kürklü ve sicak kanli olduklari düsünülüyor. Permiyen sonunda, bir gök cisminin yeryüzüne çarpmasýyla, Paleozoik canlilarýnýn büyük cogunlugu ortadan kalkar. Yok oluþun ardýndan sahneye yeni canlýlar çýkar Eskisinden oldukça farklý olan bu yeni yasamla, "Dinozorlar çaðý" olarak da anýlan Mezozoik Zaman baslar.
Paleozoik 545 myö-251.4 myö Paleozoyik devirdir. Yaklaþýk üç yüz milyon yýl süren Paleozoyik, Fanerozoyiðin ilk ve en uzun zamanýdýr. Bu zaman çok hücreli canlýlarýn ortaya çýktýðý, geliþip yaygýnlaþtýðý ve ekosistemin baskýn yaþam biçimi haline geldiði zaman dilimidir. Paleozoyiðin hemen baþýnda "Kambriyen Patlamasý" olarak bilinen olayla birlikte hayvanlar fosil kayýtlarýna girer. Nerdeyse bilinen tüm hayvan þubeleri Paleozoiðin baþýnda çeþitli türlerce temsil edilir. Paleozoyik denizlerinin en tipik canlýlarýndan biri eklembacaklýlar grubundan olan üç loblulardý. Erken Paleozoyikte çok yaygýnlýk ve çeþitlilik kazanan üç loblular, zamanýn sonuna doðru azalarak ortadan kalktý. Paleozoyiðin ortalarýna doðru omurgalýlar denizlerin en önemli gruplarýndan biri olur. Balýk Çaðý olarak adlandýrýlan bu dönemde, ilkel çenesiz balýklarýn ardýndan ilk çeneli balýklar, ilk kemikli balýklar ve köpek balýklarý ortaya çýkýp yaygýnlaþýr. Denizlerde balýklarýn üstünlüðü ele geçirdiði sýralarda ilk bitkiler ve hayvanlar karaya adýmlarýný çoktan atmýþtýr. Geç Paleozoiðe gelindiðinde yeryüzü karalarý uçsuz bucaksýz ormanlarla kaplandý, pek çok hayvan grubunun temsilcilerinin de katýlýmýyla karmaþýk bir karasal ekosistem kuruldu. Karasal faunanýn en göze çarpan üyeleri, artýk uçma yeteneðini geliþtirmiþ olan böcekler, iki yaþamlýlar ve sürüngenlerdir. Paleozoyik boyunca iklim genel olarak nemli ve ýlýmandýr. Paleozoyiðin sonlarýna doðru Pangea'nýn oluþmasýyla iklim kuraklaþýp, karasallaþýr.
Kambriyen 545myö-495 myö arasý Kambriyendir. "Kambriyen Patlamasý" olarak adlandýrýlan bu olayýn sonunda, sadece 25 milyon yýl içerisinde, bilinen hayvan þubelerinin neredeyse hemen hepsi ortaya çýkmýþtýr. Kambriyen kýtalarý, dev kýta Kambriyen öncesi kýtasý Rodinia'nýn parçalanmasýyla oluþtu. Kambriyen kýtalarýnýn en büyüðü olan Gondvana günümüz güney kýtalarýndan oluþuyordu. Ýkinci büyük kýta olan Laurentiya'nýn büyük bir bölümü günümüz Kuzey Amerika'sýndan oluþuyordu. Baltýka ve Sibirya kýtalarý ise güney yarýmkürede Laurentia ile Gondvana arasýnda yer alýyordu. Bugünkü Avrupa ve Asya'nýn diðer bölümleriyse küçük parçalar halinde Gondvana 'nýn kuzey kýyýlarýna daðýlmýþtýr. Dünya çapýnda yaygýn fosilleri bulunan canlý Trichophycus pedum'dur. Bu canlý ilk karmaþýk yapýlý ve geliþmiþ hayvan olarak kabul edilir. Trichophycus pedum'un bulunduðu en yaþlý katman Kambriyenin baþlangýcý sayýlýr.Eklembacaklýlar Kambriyenin en çeþitli þubesiydi. Erken Kambriyenin ortalarýnda ortaya çýkan ilkel eklembacaklýlardan olan üç loblular pek çok niþe uyum saðlayýp, dünya çapýnda yaygýnlaþaýp, Kambriyenin ve Paleozoyiðin en önemli gruplarýndan olmuþtur. Kambriyen boyunca en az dört kitlesel yok oluþ yaþanmýþtýr. Bunlardan ilki Erken Kambriyende gerçekleþir. Bu olayýn sonucunda üç loblularýn en eski gruplarý ve birincil resif yapýcý organizmalar olan archaeocyathidler yok olmuþtur. Diðer üç yok oluþ Geç Kambriyenin sonuna düzensiz olarak daðýlýr.
Yaş : 40
Kayıt tarihi : 23/03/08
Mesaj Sayısı : 405
Nerden : İSTANBUL
İş/Hobiler : bilgisayar mühendisliğine doğru ilerliyoz
Lakap : esrarengiz
Konu: Geri: JeoLojik Devirler Salı Mart 25, 2008 7:52 pm
Ordovisyen 495myö-440 myö arasý Ordovisiyendir. Ordovisiyenin en önemli olayý, çok hücreli yaþamýn karaya ayak basmasýdýr.Kambriyende büyük çoðunluðu güney yarýkürede toplanmýþ olan kýtalar Ordovisyen boyunca daha da güneye kayar. Orta ve Batý Avrupa ise Avrasya'nýn geri kalanýndan ayrý olarak güney tropiklerinde bulunur. Erken ve Orta Ordovisyen boyunca yeryüzü yumuþak ve ýlýman bir iklimin etkisindeydir. Hava sýcak ve oldukça nemlidir. Deniz seviyesi yüksek ve kýtalarýn büyük bölümü sýð denizlerle kaplýdýr. Deniz omurgasýzlarýnýn artan çeþitliliði ile birlikte Ordovisiyende karmaþýk deniz ekosistemleri ve besin zincirleri kuruldu. Denizin tabanýndan yüzeyine kadar uzanan pek çok beslenme seviyesi oluþur. Nautiloid kafadanbacaklýlar ve mercanlar da Ordovisiyenin oldukça yaygýn gruplarýdýr. Erken Ordovisiyenin sonlarýnda Gondvana'nýn neredeyse tamamýnýn sular altýnda kalmasýyla konodontlar geliþimlerinin zirvesine ulaþmýþtýr. Ordovisiyenin sonu bir kitlesel yok oluþla iþaretlidir. Yok oluþ ilk olarak, planktonlar, derisi dikenliler, üç loblular ve zýrhlýbalýklar gibi tropikal türleri etkilemiþtir. Ardýndan mercan ve dallý bacaklýlar etkisi altýna aldý. Paleozoyiði kapatan yok oluþtan sonra deniz yaþamýný etkileyen en büyük ikinci yok oluþ olan Ordovisiyen kitlesel yok oluþu ayný zamanda bir sonraki dönem olan Siluriyende görülecek olan uyumsal açýlýmýn da yolunu açmýþtýr.
Jeolojik DevirlerSilüriyen 440myö-417 myö arasý Siluriyendir. Siluriyende sýcaklýklarýn tekrar yükselmesiyle Gondvana'yý kaplayan buzullar erir. Siluriyen uyumsal açýlýmýnýn baþarýlý grubu denizlerde hýzla çeþitlenen, omurgalýlardan çenesiz balýklardýr. Ýlk çeneli balýklar tatlý sularda ortaya çýkar. Ordovisiyende omurgalýlarýn tek temsilcisi olan zýrhlý balýklar -ostrakodermler- Silüryenin baþýnda uyumsal açýlýmla çeþitlenir. Denizlerde ortaya çýkan zýrhlý balýklar tatlý sulara da uyum saðlayarak; açýk denizlerden koy ve körfezlere, gelgit alanlarýndan akarsu ve göllere kadar tüm sularda yaygýnlaþýr. Bilinen ilk çeneli balýklar olan Acanthodianlar bu dönemin sonunda tatlý sularda ortaya çýkar; fakat, yaygýnlýk kazanmazlar. Ýlk damarlý bitkiler de kesin olarak bu dönemde ortaya çýkar. Sýð denizlerde; rügoz ve tabülat mercanlar, stromatoporoid, yosun hayvancýklarý ve kalkerli alglerce oluþturulan tropikal resifler oldukça yaygýndýr. Çeþitlilikleri artan mercanlarýn resiflerdeki aðýrlýklarý da oldukça artar. Resiflerin bir numaralý organizmalarý olan mercanlar bu durumlarýný Permiyendeki büyük yok oluþa kadar korur.Siluriyen boyunca da kýtalarýn büyük bir bölümü güney yarý kürede toplu halde bulunmaktadýr. Kuzey yarý küre ise nerdeyse tamamen okyanuslarla kaplýydýr. Kuzeyden gelen Sibirya da Laurentiya'ya oldukça yaklaþýr. Çarpýþan kýtalar üzerinde dað oluþum hareketleri meydana gelir. Bu üç kara parçasýnýn birleþmesiyle Lavrasya olarak adlandýrýlan yeni bir süper kýta oluþur. Gondvana ile Baltýka arasýnda Tetis adýný alacak olan yeni bir okyanus oluþmaya baþlar.
Devoniyen 417myö-354 myö arasý Devoniyendir.Silüriyen ile Devoniyen arasýnda bir kitlesel yok oluþ bulunmaz, bu nedenle Silüryende baþlayan evrimsel eðilimler kesintiye uðramadan Devoniyende de devam eder. Hem kemikli balýklar hem de köpek balýklar da bu dönemde ortaya çýkar. Ordovisiyende ortaya çýkan çenesiz balýklar olan zýrhlý balýklar, Devoniyen boyunca varlýðýný sürdürür; ancak, çaðýn kapanmasýyla büyük oranda ortadan kalkar. Ýlk çeneli balýklarýn Silüriyenin sonunda ortaya çýkmasýndan sonra Plakodermler, ilkel köpek balýklarý, Sarcopterygii ve Actinopterygii gruplarý da Devoniyende ortaya çýkýp yaygýnlaþýr. Denizlerde yaygýnlaþan omurgalýlar karaya ilk adýmlarýný dönemin sonunda atar: ilk iki yaþamlýlar ortaya çýkar. Devoniyen boyunca yer küre sýcak bir dönem geçirir. Ýklim ýlýman ve yumuþak çoðunlukla kuraktýr. Deniz seviyesi dünya çapýnda yüksektir. Kýtalarýn büyük bölümü sýð denizlerle kaplýdýr. Geç Devoniyende kitlesel bir yok oluþ yaþanýr. Henüz yolun baþýnda olan karasal ekosistemlerin belirgin þekilde etkilenmediði yok oluþta, deniz yaþamý büyük zarar görür. Tabülat-stromatoporoid resifleri tamamen yok olurken, mercanlar da ciddi biçimde azalýr.
Karbonifer 354 myö-292 myö arasý Karboniferdir. Dünya kömür rezervlerinin büyük bir kýsmý bu zamana ait olduðundan, döneme "karbon içeren" anlamýnda "Karbonifer" adý verilmiþtir. Karbonifer, tüm dünya karalarýnýn ekvatoral düzlemde bir araya toplanmaya baþladýðý ve büyük bir bölümü yaðmur ormanlarýyla kaplý olduðu bir dönemdir. Kambriyenden bu yana varlýklarýný sürdüren bir hücrelilerden Foraminiferler Karboniferde kalkerli ve porselenli yeni kabuklar geliþtirmiþlerdir. Fusulinidler adýný alan bu yeni grup, bir hücreliler için dev sayýlabilecek birkaç santimetre boyutlarýna ulaþýr. Kömür yataklarýndan elde edilen fosiller, bataklýk ormanlarýnýn en yaygýn türünün kibrit otlarý (likofitler) olduðunu göstermektedir. Uzunluðu 40 metreyi bulan Lepidodendron'a ve 20-30 metre boylarýndaki Sigillaria'ya daKarbonifer boyunca kibrit otlarýnýn en yaygýn biçimleridir. Dev boyutlara ulaþan bu aðaçsý kibrit otlarý, yine de günümüz aðaçalarýna göre daha az odunsu bir yapýdaydýr. Kibrit otlarý gibi at kuyruklarý da (Sifenofitler) geliþimlerinin zirvesine Karboniferde ulaþýr. Calamites, sifenofitlerin en büyük cinsidir.
Konu: JeoLojik Devirler 
Salı Mart 25, 2008 7:52 pm
